Menu
Τα σαφή όρια αφορούν πολλούς τομείς της ζωής των ανθρώπων και σίγουρα δημιουργούνται προβλήματα όταν αυτά καταπατούνται ή υπερβαίνονται.
Για τα παιδιά βέβαια είναι απαραίτητο να δοκιμάζουν τα όρια και να προσπαθούν να τα ξεπερνούν. Αυτό είναι που τα βοηθά να ωριμάσουν και να γνωρίσουν τις διάφορες πτυχές της κοινωνικής ζωής.
Φυσικά οι προσπάθειες των παιδιών να αμφισβητήσουν τη σταθερότητα και ανθεκτικότητα των ορίων δεν είναι φαινόμενο των τελευταίων χρόνων ή των τελευταίων δεκαετιών. Ανέκαθεν τα παιδιά μάθαιναν μέσα από τις απόπειρές τους να υπερβούν τα σαφή όρια που θέτουν οι μεγάλοι.
Κι όμως οι σύγχρονοι γονείς παραπονιούνται ολοένα και περισσότερο ότι δεν έχουν πια κανέναν έλεγχο στα παιδιά τους. Τα βλέπουν να εξελίσσονται σε μικρούς δυνάστες που δε σέβονται τίποτα και κανέναν και που προκαλούν μεγάλες φασαρίες μέχρι να πραγματοποιηθούν οι επιθυμίες τους.
Ισχύει στ’ αλήθεια αυτή η διαπίστωση; Είναι πράγματι τα σημερινά παιδιά τόσο ατίθασα; Κι αν ναι, πού οφείλεται αυτό;
«Δεν τρέχουμε στο εστιατόριο!», «Δεν τρώμε κάθε μέρα γλυκά!», «Δεν αγοράζουμε παιχνίδι ή λιχουδιά κάθε φορά που πηγαίνουμε για ψώνια!» κοκ.
Αν είσαι γονιός, επαναλαμβάνεις καθημερινά πολλές φορές τέτοιου είδους απαγορεύσεις. Και τι έγινε;
Το εστιατόριο γίνεται γήπεδο για αθλοπαιδιές, κάθε φορά που πηγαίνεις στο σούπερ μάρκετ με το παιδί σου επιστρέφεις τουλάχιστον με ένα καινούριο αυτοκινητάκι και τα μπισκότα του εκάστοτε παιδικού ήρωα, το παιδί σου δε ντύνεται, αν δεν πρόκειται να φορέσει το αγαπημένο του παντελόνι και δεν πίνει νερό, αν δε του το σερβίρεις στο αγαπημένο του ποτηράκι. Και η λίστα δυστυχώς δε σταματάει εδώ.
Με τέτοια συμπεριφορά φαίνεται πράγματι πως τα παιδιά σου δεν είναι ποτέ πρόθυμα να σε υπακούσουν και να συνεργαστούν σε πράγματα που δεν είναι της επιλογής τους, προκειμένου να κυλήσει ομαλά η καθημερινότητα της οικογένειας.
Δε σε υπολογίζουν καθόλου κι όμως εσύ κάνεις τα πάντα για εκείνα. Δεν τους λείπει ποτέ τίποτα, δε χρειάζεται να δυσκολευτούν ή να κοπιάσουν για κάτι, «παιδιά είναι» και δεν πρέπει να τα καταπιέζουμε και να τα τιμωρούμε όπως ίσως έκαναν οι δικοί σου γονείς ή όπως ακούς στις ιστορίες που σου διηγούνται για τους παππούδες σου.
Έχεις όμως αναρωτηθεί μήπως πράγματι είναι η στάση σου που δε βοηθά τα παιδιά σου να συμπεριφέρονται όμορφα και να είναι υπάκουα και συνεργάσιμα; Έχεις μιλήσει ποτέ μαζί τους για τους κανόνες με σαφήνεια; Κι αν ναι, πόσες φορές ήρθαν αντιμέτωπα με τις συνέπειες της μη τήρησης των κανόνων;
Πόσες φορές έχεις υποκύψει στα καπρίτσια των παιδιών σου μόνο και μόνο επειδή έκλαψαν ή έβαλαν τις φωνές; Η μήπως τους κάνεις αμέσως τα χατίρια από φόβο μήπως τα πιάσει κρίση θυμού, ιδίως όταν βρίσκεστε σε δημόσιο χώρο;
Ίσως δε σου πάει καρδιά να τα «τιμωρήσεις» ή η απειλή ότι θα χάσουν το δώρο της Πρωτοχρονιάς αν δεν καθίσουν «φρόνιμα» στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι σου φάνηκε τελικά υπερβολική για να την εφαρμόσεις.
Δυστυχώς ή ευτυχώς λοιπόν, δεν ευθύνονται τα παιδιά για την κακή τους συμπεριφορά. Δυστυχώς, γιατί αυτό σημαίνει πως ευθυνόμαστε εμείς οι ενήλικες και ευτυχώς, ακριβώς επειδή γιατί περνάει από το χέρι των γονιών να διορθώσουν την κατάσταση.
Όπως και να ‘χει είναι ευθύνη σου ως γονιού να μην ενθαρρύνεις τέτοιες συμπεριφορές και ξεσπάσματα από τη μεριά του παιδιού. Για παράδειγμα, θα καταφέρεις να αποδυναμώσεις την κρίση θυμού, μόνο αν την αγνοήσεις.
Εφαρμόζοντας με συνέπεια και υπομονή τα σαφή όρια και τους κανόνες θα μπορείς να πάρεις την κατάσταση στα χέρια σου, θα βελτιώσεις την καθημερινότητα της οικογένειας και θα διδάξεις στα παιδιά σου μαθήματα ζωής.
Για κάποιο λόγο έχει επικρατήσει στις μέρες μας ο καλός γονιός να είναι συνώνυμο του «ανεκτικός γονιός». Αντιθέτως, ο γονιός που επιμένει στην τήρηση των κανόνων, στέκεται εμπόδιο στην υπέρβαση των ορίων και στερεί προνόμια από τα παιδιά του όταν εκείνα δεν ακολουθήσουν τα συμφωνηθέντα, να θεωρείται κακός και άκαρδος γονιός.
Αντίστοιχα η λέξη «κανόνες» σημαίνει «υπερβολικά αυστηροί κανόνες» και η έννοια των ορίων είναι συνυφασμένη με την καταπίεση και τη στέρηση της ελεύθερης βούλησης.
Είναι πράγματι έτσι;
Φυσικά και όχι. Τα παιδιά πρέπει να το αποδεχτούν και να μάθουν ότι δεν μπορούν να τρέχουν μέσα στο εστιατόριο, ότι δε θα φορούν κάθε μέρα το αγαπημένο τους παντελόνι και δε θα διαμαρτύρονται γι’ αυτό, ότι από το σούπερ μάρκετ αγοράζουμε συνήθως μόνο ό,τι αποφασίζουν οι γονείς και ότι δε θα γίνεται συνεχώς αυτό που επιθυμούν, όσο επίμονα κι αν το ζητούν.
Κι επειδή μαζί με τις παρερμηνείες των λέξεων «κανόνες» και «όρια» επικρατεί και η τάση να θεωρούμε τα παιδιά λιγότερο ικανά από όσο είναι στην πραγματικότητα και άρα να τους συμπεριφερόμαστε σαν να είναι μικρότερα από την ηλικία τους, είναι επιτακτική η ανάγκη να αναθεωρήσουμε τον τρόπο ανατροφής των σημερινών παιδιών.
Ως γονιός πρέπει να βρεις το κουράγιο να εξηγήσεις στα παιδιά σου τι απαιτείς από εκείνα και ποιες πράξεις τους και συμπεριφορές τους ξεφεύγουν από τα σαφή όρια που θέτεις. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν ότι δεν μπορούμε να έχουμε ή να κάνουμε πάντα αυτό που θέλουμε. Κι αυτή η γνώση ουσιαστικά θα τους φανεί χρήσιμη σε όλη τους της ζωή.
Φυσικά και τα παιδιά χρειάζονται χώρο για να κινηθούν ελεύθερα, να φωνάξουν και να τρέξουν. Πρέπει να τους παρέχουμε αυτό το χώρο. Αντίστοιχα οι καλοί τρόποι, η σωστή συμπεριφορά, αξίες όπως ο αυτοέλεγχος, η υπομονή και η γενναιοδωρία δεν μαθαίνονται από μόνα τους ή αφού κάποιος ενηλικιωθεί.
Πρέπει λοιπόν να βρεις το θάρρος και να ξεπεράσεις τη φοβία σου ότι θα κριθείς ως «κακός γονιός» από την κοινωνία και να ορίσεις στα παιδιά σου με σαφήνεια, αλλά και την απαραίτητη αυστηρότητα, τους κανόνες και τα όρια που ισχύουν στην οικογένειά σας. Γιατί τα παιδιά δεν μπορούν από μόνα τους να θεσπίσουν όρια. Χρειάζονται την υποστήριξη και τις οδηγίες των γονιών τους.
Μόνο μέσω της σωστής χρήσης των ορίων νιώθουν τα παιδιά ασφαλή και προστατευμένα. Ξέρουν μέχρι πού μπορούν να φτάσουν και τι μπορούν να κάνουν κι αυτό τους δίνει την απαραίτητη ηρεμία για να μεγαλώσουν και να εξελιχθούν. Η ανεξέλεγκτη συμπεριφορά και η έλλειψη μέτρου τους προκαλεί στην πραγματικότητα φόβο και ανασφάλεια. Το πλαίσιο των ορίων στην οικογένεια είναι αυτό που θα κάνει τα παιδιά να νιώσουν ότι οι γονείς τους θα τα προστατεύσουν όταν παρουσιαστεί ανάγκη.
Είναι απαραίτητο να έχεις την απαίτηση από τα παιδιά σου να συμπεριφέρονται με σωστό τρόπο, να δείχνουν σεβασμό στους μεγαλύτερους και να συνειδητοποιούν ότι έχουν κι εκείνα υποχρεώσεις. Ανταποκρινόμενα στις απαιτήσεις που έχεις από αυτά ανάλογα με την ηλικία τους, τα παιδιά ωριμάζουν και αναπτύσσουν το χαρακτήρα τους, ώστε να εξελιχθούν σε ώριμους και αξιοπρεπείς ενήλικες.
Θες να μάθεις να βάζεις σαφή όρια στα παιδιά σου; Επικοινώνησε μαζί μας
Σε επόμενο άρθρο μας θα αναπτύξουμε αναλυτικά ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για θεσπίσουμε σαφή όρια και να ορίσουμε κανόνες.
Για να μην αναρωτιέσαι όμως πώς αντιμετωπίζει κανείς τις περιπτώσεις κρίσης θυμού που αναφέραμε στην αρχή του άρθρου, παραθέτουμε στη συνέχεια κάποιες απλές οδηγίες.
Να λοιπόν τι θα μπορούσες να κάνεις:
– Όταν είστε στο σπίτι, απλώς πήγαινε σε άλλο δωμάτιο μέχρι να σταματήσει το παιδί σου. Αρχικά ίσως δυναμώσουν οι φωνές, αργά ή γρήγορα όμως θα σταματήσουν.
– Όταν βρίσκεστε έξω απομακρύνσου μαζί με το παιδί σου από την εστία που προκάλεσε το ξέσπασμα. Αυτό δυστυχώς μπορεί να έχει κόστος για σένα, για παράδειγμα να μην ψωνίσεις αυτό που χρειαζόσουν ή να αφήσεις – έστω προσωρινά – την παρέα σου, όμως αν ακολουθήσεις αυτή την τακτική 3-4 φορές όταν η κατάσταση ξεφύγει, δε θα χρειαστεί να το ξανακάνεις μετά, γιατί το παιδί σου πια θα ξέρει ότι δεν πρόκειται να πετύχει αυτό που θέλει.
– Αν δεν έχεις επιλογή, όπως όταν περιμένεις στην ουρά να πληρώσεις το λογαριασμό που λήγει την ίδια μέρα ή όταν πρέπει στο λιγοστό χρόνο που σου έχει απομείνει να ετοιμαστείς για τη δουλειά και να ετοιμάσεις το παιδί για το νηπιαγωγείο, οπλίσου με υπομονή, «κλείσε τα αυτιά σου» τόσο στις φωνές του παιδιού όσο και στα τυχόν επιτιμητικά σχόλια των γύρω σου και μην υποχωρήσεις ούτε στο ελάχιστον στην απαίτηση του παιδιού.
Εξάλλου δε χάθηκε ο κόσμος αν μια φορά το παιδί δεν πιει το γάλα του επειδή δεν το σέρβιρες στο ποτήρι με το αγαπημένο του χρώμα. Και την κυρία που θα σου πει ότι βασανίζεις το παιδί σου δε θα την ξανασυναντήσεις και σίγουρα δε σε ενδιαφέρει η γνώμη της.
Και το καλύτερο; Μετά από λίγο καιρό το παιδί σου θα σταματήσει τα ξεσπάσματα και θα μάθει να συνεργάζεται, να περιμένει ήρεμα και να μη ζητά να του αγοράσεις κάτι κάθε φορά που βγαίνετε έξω.
Σε αντίθετη περίπτωση, δηλαδή αν δεν αντισταθείς στις φωνές του παιδιού και κάνεις τελικά αυτό που ζητάει, τότε έχεις χάσει διπλά:
Αφενός το παιδί μαθαίνει ότι οι φωνές και τα κλάματά του έχουν αποτέλεσμα και την επόμενη φορά που θα του αρνηθείς κάτι, απλώς θα κλάψει και θα φωνάξει πιο δυνατά, αφετέρου συνειδητοποιεί ότι οι κανόνες τελικά δεν τηρούνται και τα όρια καταπατούνται πολύ εύκολα.
Μετά από μια τέτοια υποχώρηση θα είναι ακόμα πιο δύσκολο να αντιμετωπίσεις και να αποτρέψεις τις κρίσεις θυμού του παιδιού.
Το πιο αποτελεσματικό μέτρο πάντως είναι η πρόληψη, μακροπρόθεσμα πολύ πιο αποδοτικό από την τιμωρία. Κυρίως όταν παίρνεις το παιδί σου μαζί σου σε εξωτερικές δουλειές και στην απογευματινή έξοδο με φίλους είναι καλό να έχεις οργανωθεί εκ των προτέρων.
Θα χρειαστεί να έχεις μαζί σου μερικά παιχνίδια ή βιβλία που του αρέσουν πολύ για να απασχολείται και θα πρέπει να του ξεκαθαρίσεις από την αρχή ότι θα ψωνίσετε μόνο τα απολύτως απαραίτητα κι ότι μόνο μια φορά την εβδομάδα/το μήνα έχει δικαίωμα να διαλέγει ένα μικρό παιχνίδι ή μια λιχουδιά.
Αντίστοιχα για τις άλλες περιπτώσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, εξήγησέ του ότι θα χρειαστεί να περιμένει αρκετή ώρα για να τελειώσεις όλες τις δουλειές σου και καθόρισε μαζί του από το προηγούμενο βράδυ σε ποιο ποτήρι θα σερβιριστεί το πρωινό γάλα.
Χάρη σε αυτά τα «προληπτικά μέτρα» το πιθανότερο είναι ότι θα γλυτώσετε τις φωνές και τους καυγάδες.
Κι από την άλλη είναι καλό να υπολογίσεις εκ των προτέρων τις αντοχές του παιδιού σου. Είναι παράλογο να απαιτείς από ένα μικρό παιδί να τρέχει πάνω-κάτω όλη τη μέρα σε διάφορες υπηρεσίες και καταστήματα ή να μείνει για δύο ολόκληρες ώρες ήσυχο για να μιλήσεις με τους φίλους σου.
Φυσικά και δεν μπορείς να προβλέψεις τα πάντα. Έχοντας πειστεί ότι τα σαφή όρια είναι σύμμαχος και όχι εχθρός του γονικού σου ρόλου, σκέψου σε ποια θέματα έχεις συγκεκριμένες απαιτήσεις για τη συμπεριφορά των παιδιών σου και ποιοι είναι οι κανόνες που ισχύουν στην οικογένειά σας.
Εμμένοντας σε αυτά, θα δεις τη συμπεριφορά των παιδιών σου να βελτιώνεται ολοένα και περισσότερο και η συνεργασία μαζί τους να είναι μια ευχάριστη διαδικασία για όλους.