4 Ψυχολογικές Παγίδες που σε επηρεάζουν στη λήψη αποφάσεων

Φαντάσου πως έχεις μια φανταστική επιχειρηματική ιδέα για τη δημιουργία ενός καταστήματος.

Κάνεις την έρευνα σου και πιστεύεις πώς η περιοχή και το σημείο που θες να στήσεις την επιχείρηση σου θα αποκτήσουν ακόμα μεγαλύτερη κίνηση στο άμεσο μέλλον. Παίρνεις λοιπόν το ρίσκο και επενδύεις χρήματα για προμήθειες, διακόσμηση, εργασίες κλπ με την ελπίδα ότι θα τα πάρεις πίσω με το αζημίωτο.

Δυστυχώς όμως η κίνηση στο δρόμο όχι μόνο δεν αυξήθηκε, αλλά πέφτει συνεχώς, και η ζήτηση για τα προϊόντα σου είναι μικρότερη από το αναμενόμενο. Ως αποτέλεσμα δεν μπορείς να καλύψεις τα έξοδα σου και αναγκάζεσαι να αρχίσεις άρον –άρον περικοπές.

Βλέπεις, για οτιδήποτε θέλουμε να πετύχουμε στη ζωή μας, περνάμε από μια διαδικασία μέσα από την οποία αποφασίζουμε πώς θα δράσουμε.

Η σωστή, αντικειμενική και αποτελεσματική λήψη αποφάσεων είναι κρίσιμη για την πορεία της επιχείρησης σου, της καριέρας σου και της προσωπικής σου ζωή.

Δυστυχώς όμως υπάρχουν κάποιες ψυχολογικές παγίδες στον τρόπο σκέψης που μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τον τρόπο με τον οποίο επιλέγουμε το πώς θα κινηθούμε.

Αυτές οι ψυχολογικές παγίδες, γνωστές και ως γνωστικές προκαταλήψεις, μας εμποδίζουν να δούμε την γενική εικόνα και μας αποτρέπουν από το να κάνουμε λογικές και μετρημένες επιλογές.

#1 Προκατάληψη Επιβεβαίωσης

Προκατάληψη επιβεβαίωσης, ή στα αγγλικά confirmation bias, είναι η τάση που έχουν οι άνθρωποι να αναζητούν, να επικεντρώνονται και γενικά να προτιμούν, δεδομένα, γεγονότα και γενικότερα πληροφορίες που επιβεβαιώνουν τις αντιλήψεις που ήδη έχουν πάνω σε ένα θέμα.

Με αυτό τον τρόπο αγνοούν ή απορρίπτουν ευκολότερα ότι καταρρίπτει τα πιστεύω τους και οδηγούνται σε αποφάσεις χωρίς να έχουν υπολογίσει πρώτα όλες τις σχετικές παραμέτρους. Το φαινόμενο αυτό είναι ακόμα πιο έντονο όταν υπάρχει συναισθηματική φόρτιση ή πιεζόμαστε να αποφασίσουμε άμεσα και αποτελεί μία από τις πιο συχνές ψυχολογικές παγίδες.

#2 Θεμελιώδες Σφάλμα Απόδοσης

Σύμφωνα με τη κοινωνική ψυχολογία το θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης, ή αλλιώς fundamental attribution error, είναι η τάση να δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση στο χαρακτήρα και τις προθέσεις κάποιου όταν εξηγούμε τη συμπεριφορά του και να δίνουμε πολύ λιγότερη σημασία στις περιστάσεις.

Αυτό πολύ εύκολα μπορεί να οδηγήσει σε παρεξηγήσεις και συγκρούσεις μέσα σε μια ομάδα, δίνοντας το ρόλο του κακού σε κάποιον και καταλήγοντας σε συμπέρασμα για τον χαρακτήρα του χωρίς να έχουν ληφθεί υπ’ όψιν και οι καταστάσεις που μπορεί να τον οδήγησαν σε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά.

#3 Η Πλάνη του Τζογαδόρου

Έστω ότι στρίβεις ένα νόμισμα είκοσι φορές. Αν τις δεκαεννιά έρθει «κορώνα», ποιες είναι οι πιθανότητες να βγουν «γράμματα» την τελευταία φορά που θα το στρίψεις; Αν πιστεύεις ότι έχει περισσότερες από το κανονικό τότε έπεσες στην πλάνη του τζογαδόρου.

Η πλάνη του τζογαδόρου ή στα αγγλικά gambler’s fallacy, είναι η εσφαλμένη πεποίθηση πως αν κάτι συμβαίνει συχνότερα από το κανονικό σε μια συγκεκριμένη περίοδο θα έχει μικρότερες πιθανότητες να συμβεί στο μέλλον.

Η συγκεκριμένη πλάνη αν και εμφανής στα τυχερά παιχνίδια μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο επαγγελματικό περιβάλλον, κάνοντας κάποιον να πάρει λάθος αποφάσεις επειδή θεωρεί εσφαλμένα πως κάτι έχει περισσότερες πιθανότητες να πετύχει από το κανονικό.

#4 Αγκύρωση

Η αγκύρωση είναι η τάση να δίνουμε μεγαλύτερη βαρύτητα στην πρώτη πληροφορία που θα λάβουμε. Αυτή μας βοηθάει να σχηματίσουμε την πρώτη εικόνα και ως αποτέλεσμα βασιζόμαστε περισσότερο πάνω της για να βγάλουμε μεταγενέστερα συμπεράσματα και να πάρουμε αποφάσεις.

Για παράδειγμα σε μια διαπραγμάτευση για την πώληση ενός σπιτιού, το πρώτο ποσό που ζητείται είναι και το μεγαλύτερο και αυτό λειτουργεί ως άγκυρα. Με αυτό τον τρόπο, ποσά μικρότερα του αρχικού φαίνονται πιο λογικά ακόμα και αν είναι μεγαλύτερα από την αξία του σπιτιού.

Αν και είναι δύσκολο να αποφύγει κανείς αυτές τις ψυχολογικές παγίδες, μπορεί να περιορίσει αρκετά την επίδρασή τους αν κάνει εξονυχιστική έρευνα και εξετάσει όλες τις παραμέτρους.

Επίσης μπορεί να φροντίσει οι αποφάσεις που παίρνει, να λαμβάνονται με καθαρό μυαλό, χωρίς πίεση και χωρίς έντονη συναισθηματική φόρτιση.

Αν θες να μπορείς να παίρνεις αποφάσεις με καθαρό μυαλά, χωρίς να υποκείπτεις σε ψυχολογικές παγίδες, δες εδώ.

Οι γνωστικές προκαταλήψεις οδηγούν σε λάθος αποφάσεις περισσότερο συχνά απ’ όσο νομίζουμε. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν φορές που ακόμα και η κοινή λογική δεν είναι και τόσο λογική.

Βέβαια αυτό δε σημαίνει πως πρέπει να αποφεύγουμε τη λήψη μιας απόφασης υπό το φόβο μην κάνουμε λάθος καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε άλλα ίσως και ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα.