Πώς να Συμπεριφέρεσαι στα Παιδιά σου όταν βρίσκονται στην Εφηβεία

Η εφηβεία είναι μια δύσκολη περίοδος και για το παιδί και για τον γονέα.

Θέλοντας να συμπαρασταθούμε στους γονείς που μεγαλώνουν ή που σε λίγα χρόνια θα έχουν παιδιά στη δύσκολη ηλικία της εφηβείας, συγκεντρώσαμε τις επτά σημαντικότερες συμβουλές που θα τους βοηθήσουν να τα βγάλουν πέρα με τους εφήβους, ακούγοντας τις ανάγκες τους και βάζοντας ταυτόχρονα όρια.

Καταρχήν είναι απαραίτητο να εξηγήσουμε ποια είναι τα βαθύτερα αίτια των ξεσπασμάτων των εφήβων. Ίσως αναρωτιέσαι γιατί τα μεγάλα πλέον παιδιά σου γκρινιάζουν και φωνάζουν συνεχώς, ενώ πριν μερικά χρόνια μπορούσαν να επικοινωνήσουν πολύ πιο ήρεμα και πολιτισμένα.

Γεγονός είναι ότι τα παιδιά στην εφηβεία μαθαίνουν τον εαυτό τους, δηλαδή ποιοι πραγματικά είναι. Είναι παράλογο να περιμένουμε από εκείνα να συμπεριφέρονται όπως όταν ήταν μικρά και χαριτωμένα.

Όταν λοιπόν γκρινιάζουν και διαμαρτύρονται για πράγματα που τους προτείνεις να κάνουν, πίσω από τα λόγια τους, όπως «αυτή είναι μια απαίσια ιδέα», στην πραγματικότητα αναρωτιούνται αν αυτό θα συμβάδιζε με το χαρακτήρα και την προσωπικότητα που έχουν, αν είναι εντάξει να θέλουν κάτι τέτοιο ή να ζουν με αυτό τον τρόπο.

Πίσω από τις έντονες αντιδράσεις τους κρύβονται ερωτήματα, όπως: «Ταιριάζω σε αυτόν τον κόσμο;», «Τι θέλω να κάνω πραγματικά;», «Πώς θα τα βγάλω πέρα στη ζωή μου;», «Τι πρέπει να μάθω να κάνω / Ποιος πρέπει να μάθω να είμαι;».

Κάποια από αυτά τα ερωτήματα θα αποκάρδιωναν ακόμα και τους ενήλικες, οπότε δεν είναι παράλογο που τα παιδιά σου αντιδρούν τόσο απότομα και υπερβολικά.

Αναρωτήσου λοιπόν: Θα μπορούσες ο ίδιος να τα βγάλεις πέρα με τη δουλειά σου, την οικογένειά σου, τους φίλους σου και τις δουλειές της καθημερινότητας και ταυτόχρονα να έψαχνες τις απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα της ζωής;

Υπάρχει μάλιστα και επιστημονική εξήγηση για αυτή τη συμπεριφορά: Στην εφηβεία, ο προμετωπιαίος φλοιός του εγκεφάλου, που ρυθμίζει τις συναισθηματικές αντιδράσεις και αποτρέπει τις παρακινδυνευμένες ενέργειες, μεταβάλλεται σημαντικά, με αποτέλεσμα να προκαλεί ενίοτε ακατανόητες αντιδράσεις στους εφήβους.

Επίσης ο προμετωπιαίος φλοιός είναι υπεύθυνος και για τον γνωσιακό έλεγχο, ο οποίος περιλαμβάνει την ικανότητα σχεδιασμού, λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβλημάτων, την συγκέντρωση της προσοχής, την κοινωνική και την ενεργό μνήμη.

Μπορείς να καταλάβεις λοιπόν μετά από αυτό, γιατί τα παιδιά σου ξεχνούν να κάνουν πράγματα που τους ζήτησες ή συμπεριφέρονται περίεργα. Δεν είναι πάντα στον έλεγχό τους! Κατανοώντας το αυτό, θα μπορέσεις πιο εύκολα να ακολουθήσεις τις παρακάτω συμβουλές.

#1. Σεβάσου την κλειστή πόρτα

Τα πράγματα αλλάζουν και τα παιδιά θέλουν το χώρο τους και το χρόνο τους για να επεξεργαστούν αυτές τις αλλαγές. Όταν κλείνουν την πόρτα του δωματίου τους πρέπει να το σεβαστείς και να χτυπάς πριν μπεις. Μη βάζεις με το νου σου ότι γίνεται κάτι πολύ κακό στο δωμάτιο.

Δείχνοντας ότι σέβεσαι το χώρο των παιδιών σου κερδίζεις ήδη πολλά στη σχέση σου μαζί τους.

Αντίστοιχα πρέπει να σέβεσαι την ιδιωτικότητά τους και το χρόνο που θέλουν να έχουν την ησυχία τους. Όσο τους δείχνεις σεβασμό, τόσο περισσότερο θα εισπράττεις και το δικό τους σεβασμό.

#2. Αναγνώρισε πότε πρέπει να χαλαρώνεις τα λουριά

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και γενικά οι υπολογιστές και τα κινητά συνήθως φέρνουν πονοκέφαλο στους γονείς των εφήβων.

Αρκετά παιδιά στην εφηβεία επιλέγουν να απασχολούνται πολλές ώρες με το κινητό. Ένας πιθανός λόγος είναι ότι νιώθουν πως μισούν τον πραγματικό κόσμο και μόνο στον ψηφιακό κόσμο περνούν καλά.

Ένας άλλος πιθανός λόγος είναι ότι έτσι τους δίνεται η δυνατότητα να «κάνουν παρέα» με τους φίλους τους όπου κι αν βρίσκονται κι ό, τι κι αν κάνουν, χωρίς να φοβούνται ότι θα ντροπιαστούν.

Όταν ήμουν έφηβη περνούσα ατέλειωτες ώρες βυθισμένη σε λογοτεχνικά βιβλία, χειμώνα-καλοκαίρι. Οι γονείς μου συνεχώς μου φώναζαν να βγω έξω να παίξω με τους φίλους μου, αλλά προτιμούσα να διαβάζω τα βιβλία μου, χάρη στα οποία ταξίδευα σε άλλους κόσμους, μάθαινα καινούρια πράγματα και μπορούσα να μείνω μόνη μου με τις σκέψεις μου.

Το ίδιο ακριβώς προσφέρουν στους εφήβους το διαδίκτυο και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια σήμερα.

Αντί να αντιδράσεις σπασμωδικά περιορίζοντάς τους το χρόνο και ελέγχοντας τι και πού μπορούν να χρησιμοποιούν υπολογιστή και κινητό, κουβέντιασε μαζί τους το πώς θα μπορούσαν να τα χρησιμοποιούν συνυπολογίζοντας το γεγονός ότι είναι μέλη της οικογένειας και δεν είναι δυνατό να τους βλέπουν τα υπόλοιπα μέλη μονίμως κολλημένους μπροστά σε μια οθόνη.

Εξήγησέ τους πως θέλεις να τους δώσεις το χώρο και το χρόνο για επικοινωνούν με τους φίλους τους, όμως επιθυμείς να διαθέτουν και χρόνο για να μιλάνε μαζί σου για τη μέρα τους και για ζητήματα που τους απασχολούν.

Μην πλατειάσεις όμως, μιλώντας μόνο για σένα και τις δικές σου ανάγκες. Δεν είναι ότι δε νοιάζονται για τους γονείς τους, απλώς έχουν ένα σωρό άλλες σκοτούρες με υψηλότερη προτεραιότητα στο κεφάλι τους!

#3. Θυμήσου τι δεν ήθελες να ακούς από τους γονείς σου όταν ήσουν στην εφηβεία

Θυμάμαι ότι ο πατέρας της καλύτερής μου φίλης, της απαγόρευε να βγαίνει έξω τα βράδια της Παρασκευής, γιατί θεωρούσε πως η Παρασκευή είναι η μέρα της οικογένειας, κάτι το οποίο την εκνεύριζε απίστευτα και ενοχλούσε, όπως κι εμένα που δεν μπορούσα να βγω μαζί της.

Τώρα ξέρω πόσο σημαντικός είναι ο χρόνος που μοιράζονται τα μέλη μιας οικογένειας την ώρα του δείπνου. Είναι κάτι που βοηθά όλους να «ξεφορτώσουν» διηγούμενοι πώς πέρασαν την απαιτητική τους μέρα.

Τα παιδιά που βρίσκονται στην εφηβεία βέβαια βιάζονται να φάνε για να επιστρέψουν γρήγορα στα διαβάσματά τους, στο ηλεκτρονικό τους παιχνίδι ή για να πάνε να βρουν τους φίλους τους (είτε στον έξω κόσμο είτε στον ψηφιακό).

Αντί να τους το απαγορεύσεις, όπως έκανε ο πατέρας της φίλης μου, εξήγησέ τους ότι στην πραγματικότητα ο χρόνος του δείπνου που περνούν με τους γονείς τους είναι ένα ελάχιστο κομμάτι του 24ώρου και είναι απόλυτα λογικό να τους ζητάς κάτι τέτοιο. Πες τους ότι είναι σημαντικό για τους γονείς και μείνε συνεπής σε αυτή τη συνήθεια. Μισή ώρα το πολύ, χωρίς κινητά – όσο γίνεται –, διατηρεί το σύνδεσμο που έχουν τα μέλη της οικογένειας μεταξύ τους, ακόμα κι αν καμιά φορά προκύπτουν καυγάδες.

Αν είναι δύσκολο για τα παιδιά σου να μιλήσουν για τη μέρα τους, δείξε ενδιαφέρον για τα χόμπυ τους και τα ενδιαφέροντά τους. Δείξε ότι σέβεσαι τις προτιμήσεις τους. Πρότεινέ τους να σου δείξουν ή να σου στείλουν μετά το φαγητό κάποιο αστείο βίντεο που είδαν. Μπορεί μάλιστα κάτι τέτοιο να παρατείνει τον κοινό σας χρόνο, έστω και μέσω της οθόνης.

Θυμήσου λοιπόν τις απαγορεύσεις που μισούσες όταν ήσουν κι εσύ όταν ήσουν στην εφηβεία και προσπάθησε να τις αποφύγεις. Βρες τη χρυσή τομή, μια συμβιβαστική λύση σε κάτι που αρχικά θα ήθελες να απαγορεύσεις. Κι όταν υπάρχει σοβαρός λόγος που επιμένεις στην απόφασή σου, εξήγησέ τους το με λογικά επιχειρήματα. Για παράδειγμα αν θεωρείς πως κάτι είναι ακατάλληλο για την ηλικία τους, μην πεις ότι είναι ακόμα μικροί. Συζήτησε μαζί τους τι είναι αυτό που ξεπερνά τα όρια.

#4. Μην ξεχνάς ότι στην εφηβεία επιτρέπεται οποιαδήποτε συζήτηση

Σίγουρα υπάρχουν θέματα για τα οποία θα ένιωθες άβολα να συζητήσεις με τα παιδιά σου ή που μπορεί να σε σοκάρουν, όμως πρέπει να είσαι προετοιμασμένος να απαντήσεις σε οποιαδήποτε ερώτησή τους. Αν διστάσεις ή τα αποτρέψεις, τότε θα ψάξουν στο διαδίκτυο για απαντήσεις, με τον κίνδυνο να πάρουν μια παραπλανητική απάντηση.

Τις περισσότερες φορές μια απλή απάντηση αρκεί. Για αρκετά ζητήματα υπάρχουν βιβλία και επιστημονικά άρθρα που θα μπορούσες να συμβουλευτείς.

Κουβεντιάζοντας μαζί τους όλα τα θέματα που ανοίγουν, κρατάς ανοιχτό το δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ σας, τους δείχνεις πως μπορούν να σε εμπιστεύονται, πως είσαι ειλικρινής μαζί τους και πως τους φέρεσαι σαν ισάξιους συνομιλητές.

#5. Μη μειώνεις τις απαιτήσεις σου

Αν κάποιες φορές έχεις την εντύπωση ότι τα παιδιά σου δε σε ακούνε, τότε είναι πολύ πιθανό να μη σε ακούνε… κυριολεκτικά! Τα παιδιά που βρίσκονται στην εφηβεία αφαιρούνται πολύ συχνά και βυθίζονται στις σκέψεις τους (δες σχετικά τη συμβουλή Νο.2).

Μπορεί να ισχυριστούν πως δεν τους έχεις πει ποτέ κάτι που είσαι απόλυτα σίγουρος ότι το έχεις πει. Μην πέσεις στην παγίδα να προσπαθήσεις να τους πείσεις ότι το έχεις πει.

Προσπάθησε να  διαλέγεις την κατάλληλη στιγμή για να συζητήσεις μαζί τους σημαντικά πράγματα και βεβαιώσου ότι σε έχουν ακούσει ζητώντας τους να επαναλάβουν κάποια από αυτά. Έτσι δε θα έχουν καμιά δικαιολογία αν δεν κάνουν αυτό που τους είπες.

Επίσης μπορείς να φροντίσεις να είναι και κάποιος άλλος παρών όταν τους αναθέτεις κάποιες δουλειές ή τους ανακοινώνεις κάτι και να ρωτήσει εκείνος αν τα παιδιά άκουσαν πράγματι αυτό που τους είπες.

Μην ξεχνάς ότι έχεις συγκεκριμένες απαιτήσεις και προσδοκίες από τα παιδιά σου. Φυσικά και θα ακούσεις τη γνώμη τους και τις διαφωνίες τους, αλλά μην επιτρέψεις να σε κάνουν ότι θέλουν, επειδή σε παρακούνε.

Θες να μάθεις πως να επικοινωνήσεις αποτελεσματικά με τα παιδιά σου που βρίσκονται στην εφηβεία; Δες εδώ

#6. Μην πιστεύεις ότι τα πράγματα είναι όπως φαίνονται

Οι ενήλικες κρύβουν πολλές φορές τα συναισθήματά τους. Το ίδιο και οι έφηβοι. Ακόμα κι αν ξέρεις πως υπάρχουν περίοδοι που τα παιδιά σου κουβεντιάζουν μαζί σου για θέματα που τα απασχολούν κι άλλες που κλείνονται στον εαυτό τους, να έχεις τα μάτια σου και τα αυτιά σου ανοιχτά, χωρίς όμως να αλλάξεις τη συμπεριφορά σου απέναντί τους.

Αν παρατηρήσεις ότι περνούν περισσότερο χρόνο στο ηλεκτρονικό παιχνίδι από ότι συνήθως, ότι κάθονται στα σκοτεινά κοιτώντας το τηλέφωνό τους, αν δε θέλουν να κάτσουν μαζί σας για φαγητό, αν έρχονται στο σπίτι και χώνονται κατευθείαν στο δωμάτιό τους χωρίς να χαιρετήσουν, αν είναι πιο ευέξαπτοι ή αν τρώνε περισσότερο ή λιγότερο, ίσως υπάρχει λόγος να ανησυχήσεις.

Ξέρεις τα παιδιά σου. Αναγνώρισε τυχόν σημάδια και προσπάθησε διακριτικά να ανακαλύψεις τι συμβαίνει. Μην τους πεις ότι θα λύσεις το πρόβλημά τους, γιατί θα νιώσουν ότι δεν τους καταλαβαίνεις. Βρες μια στιγμή που έχετε έρθει πιο κοντά για να ξεκινήσεις τη σχετική συζήτηση.

#7. Μην παραπιέζεις τα παιδιά σου στην εφηβεία

Αρκετές φορές αρκεί να αφήσεις τους εφήβους να καταλάβουν από μόνοι τους κάποια πράγματα.

Για παράδειγμα αν βλέπεις ότι δεν είναι συνεπείς στα διαβάσματά τους, μπορείς να κάνεις μια-δυο ευγενικές παραινέσεις, όμως δε θα κερδίσεις τίποτα κάνοντας καθημερινά καυγάδες μαζί τους ή τονίζοντάς τους ότι αν δε διαβάζουν, θα αποτύχουν στη ζωή τους.

Άφησέ τους να έρθουν αντιμέτωποι με τις συνέπειες των πράξεών τους. Δε θα τους αρέσει ο χαμηλός βαθμός στο διαγώνισμα, ούτε ο χαμηλός μέσος όρος στον έλεγχο. Δε θα αργήσουν να καταλάβουν πώς μόνο διαβάζοντας μπορούν να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους.

Πρέπει φυσικά να έχεις την ψυχραιμία να αντέξεις τους κακούς βαθμούς για κάποιο διάστημα. Βλέποντας τον έλεγχο αρκεί να πεις «μάλλον θα έπρεπε να διαβάζεις περισσότερο». Δε χρειάζεται κήρυγμα.

Ή στο θέμα των χρημάτων, μπορείς να πείσεις το παιδί σου που μόλις έχει τελειώσει το λύκειο και βρίσκεται ακόμη στην εφηβεία, να βρει μια καλοκαιρινή δουλειά για να μαζέψει χρήματα απλώς κόβοντάς του το χαρτζιλίκι ή μειώνοντάς το σημαντικά.

Μπαίνοντας στη διαδικασία να ζητήσει δουλειά από κάποιες επιχειρήσεις της περιοχής, πχ από κάποια καφετέρια στην παραλία που το καλοκαίρι έχει γενικά ανάγκη από επιπλέον εργαζόμενους, το παιδί σου αποκτά δεξιότητες που θα του φανούν πολύ χρήσιμες αργότερα στη ζωή του.

Στις περιπτώσεις που αφήνεις τα παιδιά σου να καταλάβουν κάποια πράγματα από μόνα τους, συνήθως ισχύει το ρητό «όσα δε φέρνει ο χρόνος φέρνει η ώρα». Μπορεί για καιρό να νομίζεις ότι τα παιδιά δεν έχουν πάρει το μάθημά τους κι όμως θα έρθει μια στιγμή που θα κινητοποιηθούν και θα θελήσουν να τα αλλάξουν όλα!

Αντιμετωπίζοντας τα παιδιά σου που διανύουν την εφηβεία, με τον κατάλληλο τρόπο και υιοθετώντας συμπεριφορά απέναντί τους ανάλογη με την περίσταση, όχι μόνο τους βοηθάς τους να ωριμάσουν, αλλά ταυτόχρονα μπορείς να απολαμβάνεις το γονικό τους ρόλο.