Menu
Είναι γνωστό πως η ανατροφοδότηση (feedback) είναι απαραίτητη για τη βελτίωση και την εξέλιξη κάθε ανθρώπου. Είτε μαθαίνει κανείς μια καινούρια δεξιότητα, είτε παλεύει για να επιτύχει κάποιο στόχο, το να γνωρίζει τι δεν κάνει καλά και πώς να το διορθώσει κάνει τη διαφορά.
Ωστόσο το feedback δεν είναι πάντα το ίδιο αποτελεσματικό. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που κάποιος δεν έχει ζητήσει ο ίδιος μια βοήθεια ή οδηγία, αλλά θέλουμε εμείς να τον βοηθήσουμε.
Ο λόγος είναι πως για πολύ κόσμο, είναι δύσκολο να δεχτεί άνετα μια αρνητική κριτική, όσο καλοπροαίρετη και αν είναι. Αρκετοί άνθρωποι όταν δέχονται υποδείξεις ή διορθώσεις κλείνονται. Μπαίνουν σε μια κατάσταση άμυνας, δυσανασχετούν και είναι απρόθυμοι να πάρουν ρίσκα. Κάτι που φυσικά έχει επιπτώσεις και στην επίδοσή τους και στην αυτοπεποίθηση τους.
Ακόμα όμως και αν έχει ζητηθεί, το αρνητικό feedback πάλι μπορεί να προκαλέσει έντονα και αρνητικά συναισθήματα.
Μία από τις πιο βασικές ανθρώπινες ανάγκες, είναι η ανάγκη για αποδοχή από τους γύρω μας. Όταν λοιπόν κάποιος δέχεται συνεχώς διορθώσεις και οδηγίες για το πώς θα κάνει καλύτερα κάτι, αυτό που υποσυνείδητα καταλαβαίνει και αισθάνεται είναι πως δεν γίνεται αποδεκτός ή πως δεν είναι αρκετά καλός.
Τώρα βέβαια θα μου πεις:
«Ναι αλλά πώς θα μάθει και θα γίνει καλύτερος; Άλλωστε είναι γνωστό πως μαθαίνουμε από τα λάθη μας.»
Ναι, όντως χρειάζεται το feedback και η κριτική. Αρκεί όμως να ακολουθήσουμε κάποια συγκεκριμένα βήματα που θα το κάνουν περισσότερο αποτελεσματικό.
Εύκολα παρατηρούμε τα λάθη και τα σφάλματα των άλλων, αλλά σπάνια τους επαινούμε για αυτά που κάνουν σωστά. Η επιστήμη της ψυχολογίας όμως μας λέει πως οι άνθρωποι μαθαίνουν αποτελεσματικότερα από τις επιτυχίες τους παρά από τα λάθη τους. Πως οι αντιδράσεις και οι συμπεριφορές που επιβραβεύονται ενισχύονται και επαναλαμβάνονται.
Είναι σημαντικό λοιπόν όχι μόνο να δίνουμε στον άλλο να καταλάβει τι κάνει λάθος αλλά και να δείχνουμε συχνά πως εκτιμάμε αυτά που κάνει σωστά. Ο καλύτερος τρόπος να γίνει αυτό είναι τα θετικά σχόλια. Τα θετικά σχόλια μπορούν να είναι πολύ αποτελεσματικά αρκεί να είναι συγκεκριμένα. Να αφορούν δηλαδή κάποια συγκεκριμένη συμπεριφορά ή επίδοση και να μην είναι τυπικά και γενικά κομπλιμέντα.
Όπως αναφέραμε και πριν η αρνητική κριτική και αξιολόγηση μπορεί να κάνει κάποιον να κλειστεί και να υψώσει άμυνες. Για να μπορέσει όμως να απορροφήσει την ανατροφοδότηση, να τη κατανοήσει και να βελτιωθεί θα πρέπει να είναι χαλαρός και ανοιχτός.
Ένας καλός τρόπος να το πετύχουμε αυτό είναι να χρησιμοποιήσουμε την τεχνική σάντουιτς. Σε αυτήν την τεχνική ξεκινάμε με ένα θετικό σχόλιο, αναφέροντας κάτι που μας αρέσει, κάτι στο οποίο πιστεύουμε ότι κάνει καλά.
Στη συνέχεια αναφέρουμε αυτό που δε μας αρέσει, αυτό που πιστεύουμε ότι είναι λάθος και μπορεί να γίνει καλύτερα και τέλος κλείνουμε πάλι με ένα θετικό σχόλιο. Με αυτόν τον τρόπο καταφέρνουμε να κάνουμε τις επικρίσεις και τις διορθώσεις μας περισσότερο αποδεκτές και αποτελεσματικές.
Είναι πολύ συνηθισμένο να επικεντρωνόμαστε στο σφάλμα και να στεκόμαστε στο τι έχει πάει λάθος. Έτσι η γλώσσα που χρησιμοποιούμε, συχνά έχει αρνητικό αντίκτυπο. Λέξεις όπως σφάλμα και αποτυχία, και εκφράσεις όπως «μην το κάνεις έτσι» και «δεν έπρεπε να γίνει αυτό», σχηματίζουν πολλές φορές μια κάπως διαφορετική εικόνα από αυτή που εμείς θέλουμε να δώσουμε.
Είναι σημαντικό λοιπόν από τη στιγμή που θέλουμε να βοηθήσουμε κάποιον να προοδεύσει και να εξελιχθεί, να χρησιμοποιούμε περισσότερο θετικές διατυπώσεις. Αντί να σταθούμε στο πώς και γιατί κάτι είναι λάθος , μπορούμε να προτείνουμε τρόπους και συμπεριφορές που μπορούν να βοηθήσουν και να βελτιώσουν τη κατάσταση.
Πολλές φορές, όταν λέμε πως κάποιος κάνει κάτι καλά ή κακά υποθέτουμε πως γνωρίζει ή καταλαβαίνει σε τι αναφερόμαστε και πώς το εννοούμε. Αυτό όμως δε συμβαίνει πάντοτε. Είναι εύκολο, όταν δεν είσαι ακριβής σε αυτό που θες να πεις, οι άλλοι είτε να παρεξηγούν είτε να παρανοούν τα λεγόμενα σου.
Για αυτό το λόγο είναι απαραίτητο να είσαι όσο περισσότερο λεπτομερής και συγκεκριμένος γίνεται όταν θες να δώσεις ανατροφοδότηση και να ασκήσεις κριτική. Αυτό θα εξαλείψει οποιαδήποτε ασάφεια. Όσο περισσότερο ακριβής είσαι τόσο περισσότερο αποτελεσματική θα είναι και το feedback που δίνεις. Άλλωστε είναι πάντα ευθύνη αυτού που στέλνει ένα μήνυμα να το καταστήσει όσο περισσότερο σαφές γίνεται.
Η εποικοδομητική ανατροφοδότησή και κριτική δεν είναι εύκολη και είναι συχνά ένα δίκοπο μαχαίρι.
Αν δε γίνει με σωστό τρόπο μπορεί να κάνει περισσότερη ζημιά αντί όντως να βοηθήσει. Και να επηρεάσει έτσι αρνητικά τις σχέσεις σου με το άτομο που δέχεται τη κριτική αλλά και τις επιδόσεις του.
Αν όμως γίνει σωστά, το feedback έχει τη δύναμη να μεταμορφώσει, να βοηθήσει τον άλλο να εξελιχθεί και να εκτοξεύσει τις ικανότητες του στο επόμενο επίπεδο.