Γεννημένος θύμα…

Πόσες φορές στη ζωή σου έχεις αισθανθεί ότι έχεις πέσει θύμα κακομεταχείρισης;

Και δεν εννοώ σωματικής κακομεταχείρισης. Απλά, πόσες φορές έχεις βρεθεί σε μία κατάσταση όπου διαπιστώνεις ότι είσαι ριγμένος ή απογοητευμένος από το αποτέλεσμα;

Αν η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι «Πολλές» τότε το κυριότερο ερώτημα είναι, τι συνέβη και κατέληξες για άλλη μία φορά σε αυτή την θέση;

Ποιος είναι ο λόγος που συστηματικά σε εκμεταλλεύονται οι άνθρωποι γύρω σου και γίνεσαι εσύ το θύμα; Είναι γιατί η κοινωνία είναι πονηρή και θέλει το κακό σου ή μήπως είναι κάτι εσωτερικό που σε οδηγεί σε αυτή την κατάσταση;

Τι φταιει;

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που παίζουν ρόλο και φυσικά ο τρόπος που μεγαλώνει ένας άνθρωπος είναι ένας από τους κυριότερους. Το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουμε είναι αρκετό για να επηρεάσει τον τρόπο που αναλαμβάνουμε ευθύνες.

Μέχρι και τα επτά, μαθαίνουμε να αντιγράφουμε και να αναπαράγουμε μοτίβα συμπεριφοράς από το άμεσο περιβάλλον μας. Έτσι, μπορούμε πολύ εύκολα να μάθουμε να ακολουθούμε μία παθητική συμπεριφορά μέσα στο σπίτι.

Παθητική στάση

Ο ψυχολόγος και συγγραφέας Γιώργος Πιντέρης, αναφέρει χαρακτηριστικά στο βιβλίο του «Οι Μανούβρες», ότι υπάρχει μία κατηγορία ανθρώπων που αισθάνεται ότι πρέπει να αναλάβει την ευθύνη για οτιδήποτε συμβαίνει γύρω της.

Οι άνθρωποι αυτοί αισθάνονται ότι είναι ευθύνη τους να προσαρμόζονται μόνιμα στο περιβάλλον τους. Έτσι, δεν αμφισβητούν ποτέ τις καταστάσεις και τα κακώς κείμενα γύρω τους. Είναι απαθείς δέκτες χωρίς να προσπαθούν να ασκήσουν καμία επίδραση στο περιβάλλον γύρω τους, ακόμα κι αν μπορούσαν.

Αυτή η υποχωρητική τάση συχνά τους οδηγεί να αναλαμβάνουν μόνιμα ευθύνες. Βλέπεις, όταν είσαι παθητικός δέκτης και δεν έχεις ενστάσεις, ο κόσμος το βρίσκει εύκολο να σε εκμεταλλευτεί και να γίνεις εύκολα το θύμα τους.

Παθητικός έλεγχος

Τώρα βέβαια γεννάται και άλλο ένα εύλογο ερώτημα. Αν παρουσιάζεσαι ως θύμα, μήπως είσαι θύτης; Καταλαβαίνω ότι μπορεί να σε μπερδεύει, οπότε ας το κάνουμε λίγο πιο απλό το θέμα.

Αυτή είναι μία κλασσική τακτική που εφαρμόζουν οι έφηβοι. Πολλοί άνθρωποι, κατά την διάρκεια των προεφηβικών και των εφηβικών τους χρόνων, εφαρμόζουν μία μέθοδο παθητικού ελέγχου κυρίως γιατί δεν μπορούν να επιβληθούν με άλλον τρόπο στους γονείς τους.

Έτσι, όταν θέλουν να εκφράσουν τον θυμό ή την επαναστατική τους διάθεση, κάνουν πράγματα που ζημιώνουν τον εαυτό τους. Αποτυχία στα μαθήματα, κακές παρέες, κάπνισμα και οτιδήποτε άλλο θα εκφράσει το: «Θα σας δείξω εγώ. Θα δείτε τι θα πάθω».

Αυτή είναι μία μορφή αυτοτιμωρίας και έμμεσου ελέγχου των ανθρώπων γύρω μας. Αργότερα στην ζωή ενός ατόμου, δεν τον εμποδίζει τίποτα να κάνει μία μικρή προσαρμογή σε αυτή την τεχνική και να την χρησιμοποιήσει και στο εργασιακό περιβάλλον του.

Πολλές φορές δεν καταλαβαίνουμε καν ότι ασκούμε τέτοια επιρροή στους γύρω μας ή ότι αυτή η παθητικότητα είναι στην ουσία ένα εργαλείο χειρισμού των γύρω μας. Οι άνθρωποι που λειτουργούν κατά αυτό τον τρόπο, ουσιαστικά ελπίζουν στη λύπηση των άλλων και ενδόμυχα πιστεύουν ότι η «θυσία» τους θα αναγνωριστεί ως ηρωική πράξη. «Έπεσε δίνοντας τον καλύτερο εαυτό του!»

Είναι όμως έτσι;

Αν θες να καταλάβεις αν είσαι εσύ το θύμα σε μια κατάσταση, δες εδώ

Έλλειψη διεκδικητικότητας

Άλλες φορές πάλι, ο λόγος που κάποιοι άνθρωποι καταλήγουν να είναι φορτωμένοι με ευθύνες και υποχρεώσεις (δικές μας και άλλων) είναι γιατί δεν ξέρουν πότε να πουν όχι. Η παθητική και αμυντική στάση που υιοθετούν, σε συνδυασμό με την ανάγκη τους να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των άλλων, τους οδηγεί πολλές φορές σε αδιέξοδο.

Είναι ουκ ολίγες οι φορές, που ένα τέτοιο άτομο θα καταλήξει να μπλέξει γιατί δεν παρέδωσε αυτά που είχε αναλάβει σαν υποχρεώσεις. Ο λόγος που θα γίνει αυτό, είναι γιατί δεν μπορεί να αρνηθεί τίποτα.

Έτσι, καταλήγει συστηματικά με επιπλέον δουλειά και πολλές φορές δουλειά άλλων. Ταυτόχρονα, ρισκάρει τελικά να εισπράξει την απογοήτευση όλων, καθώς του είναι αδύνατον να αντεπεξέλθει σε όλα όσα αναλαμβάνει.

Στον εργασιακό τομέα, αυτά τα άτομα μπορούν να αναγνωριστούν εύκολα. Είναι αυτοί που συστηματικά δουλεύουν υπερωρίες, που όταν έρχεται ένα e–mail ρωτώντας ποιος θα αναλάβει εκείνη την επιπλέον δουλειά, απαντούν πρώτοι.

Τέλος, από την στιγμή που η προσφορά και ο εθελοντισμός του είναι δεδομένα, ο προϊστάμενος ή ο διευθυντής απλά θα ορίζει εκείνο το άτομο για να κάνει την όποια δουλειά.

Ηρωισμός, λοιπόν, ή φόβος ρήξης; Αξίζει να αυτοθυσιάζεσαι για κάποιους που δεν θα το αναγνωρίσουν ποτέ ή μήπως απλά δυσκολεύεσαι να πεις το όχι;