Συναισθηματική Διαχείριση των Χρημάτων: Μήπως πέφτεις κι εσύ στην παγίδα;

Η διαχείριση των χρημάτων στην προσωπική μας κυρίως ζωή περνάει κατά μεγάλο μέρος περισσότερο από το συναίσθημα («συναισθηματική διαχείριση») και την παρόρμηση, παρά από τη λογική. Αυτό πολλές φορές οδηγεί κάποιους ανθρώπους σε αγορές που έχουν ως αποτέλεσμα την οικονομική τους επιβάρυνση και τη δημιουργία χρέους. Και αυτό είναι ιδιαίτερα δυσάρεστο, ειδικά αν τα πράγματα ξεφύγουν.

Διάβασε παρακάτω για να διαπιστώσεις αν κι εσύ κάνεις συναισθηματική διαχείριση στα χρήματά σου και δες με ποιους τρόπους μπορείς να αποκτήσεις ξανά τον έλεγχο, για να πάψεις να καταλήγεις χρεωμένος ή να δίνεις χρήματα για πράγματα που δεν χρειάζεσαι.

Η διαχείριση των χρημάτων στην προσωπική μας ζωή είναι αλήθεια πως δεν είναι εύκολη υπόθεση. Και αυτό αφορά τους περισσότερους ανθρώπους. Ίσως το έχεις νιώσει κι εσύ.

Ίσως έχεις κάνει μια αγορά, μετρητοίς ή με δόσεις, με μικρό ή και πολύ μεγάλο κόστος, και λίγες στιγμές ή ώρες μετά αναρωτιέσαι γιατί στα αλήθεια το έκανες και αρχίζεις να μετανιώνεις. Ίσως συχνά βρίσκεσαι χρεωμένος επειδή παρασύρθηκες από μία προσφορά, από τις μικρές  αλλά πολλές δόσεις, κατέληξες να αγοράσεις κάτι που δεν χρειαζόσουν ή κάτι που ξεπερνούσε κατά πολύ τις ανάγκες και τις δυνατότητες της τσέπης σου.

Τι σημαίνει, όμως, συναισθηματική διαχείριση των χρημάτων και πώς θα ξέρεις αν είσαι θύμα της; Πώς μπορείς να το σταματήσεις;

Πώς θα καταλάβεις αν κάνεις συναισθηματική διαχείριση των χρημάτων σου;

Διαχειρίζεσαι συναισθηματικά τα χρήματά σου όταν:

• Προχωράς σε μια αγορά υπηρεσίας ή προϊόντος χωρίς καθόλου να έχεις κάνει προηγουμένως μια σχετική έρευνα, σύγκριση προϊόντων και τιμών και αγοράζεις το πρώτο από αυτά που έρχεται μπροστά σου.
• Αγοράζεις κάποιο προϊόν ή υπηρεσία σε πάρα πολύ σύντομο χρόνο από τη στιγμή που θα το δεις, χωρίς να σκεφτείς καν, τόσο γρήγορα που ξαφνικά διαπιστώνεις πως η αγορά ολοκληρώθηκε χωρίς καλά καλά να το έχεις συνειδητοποιήσει.
• Αμέσως μόλις ολοκληρωθεί η αγορά αρχίζεις να νιώθεις άσχημα για τον εαυτό σου.
• Μετανιώνεις, πολλές φορές πολύ γρήγορα π.χ. αμέσως μετά την ολοκλήρωση της αγοράς, και εύχεσαι να μην το είχες κάνει.
• Ανησυχείς ή πανικοβάλλεσαι συνειδητοποιώντας (μετά την αγορά!) πόσο μεγάλο ποσό έδωσες ή πόσο μεγάλο χρέος δημιούργησες πχ. σε δόσεις.
• Ανησυχείς ή πανικοβάλλεσαι (μετά την αγορά!) γιατί διαπιστώνεις πως αυτά τα χρήματα δεν σου περίσσευαν και πως βρίσκεσαι σε δύσκολη θέση σχετικά με άλλες βασικότερες οικονομικές σου υποχρεώσεις.
• Μερικές φορές στο μυαλό σου «κολλάει» η επιθυμία να αγοράσεις κάτι και βρίσκεις τρόπο να το κάνεις, ακόμη κι αν πειράξεις χρήματα που τα είχες «στην άκρη» για ώρα ανάγκης. Ηρεμείς μόνο όταν πραγματοποιήσεις την αγορά (και μόνο μέχρι να αρχίσεις να νιώθεις τύψεις!).
• Έχεις παρατηρήσει ότι μέλη της οικογένειάς σου παραπονιούνται για τον μη συνετό τρόπο που διαχειρίζεσαι τα χρήματά σου και της οικογένειας.
• Έχεις παρατηρήσει στον εαυτό σου ότι δίνεις με ευκολία χρήματα σε όποιον σου ζητήσει (π.χ. δανεικά) χωρίς να το πολυσκεφτείς, ενώ δεν μπορείς να καλύψεις δικές σου ανάγκες. Η οικογένειά σου έχει εκφράσει σχετικά παράπονα για αυτό.

Κι εδώ έρχεται μια διευκρίνιση. Επειδή ο άνθρωπος είναι και συναισθηματικό ον, το να παίζει ρόλο και το συναίσθημα στη διαχείριση των χρημάτων σου είναι φυσικό. Αυτό που δεν είναι φυσικό, είναι να επικρατεί υπερβολικά το συναίσθημα παραμερίζοντας τη λογική και στο ζήτημα των χρημάτων κάτι τέτοιο μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες.

Διαχειρίσου πιο λογικά και συνετά τα χρήματά σου

Ήρθε η ώρα να ενισχύσεις τη λογική σου στις οικονομικές σου αποφάσεις για να αποφύγεις ή έστω να περιορίσεις τις δυσάρεστες συνέπειες μιας κακής οικονομικής διαχείρισης. Για να το πετύχεις αυτό, λάβε σοβαρά υπόψη σου τα παρακάτω:

Πρώτα κάλυψε τις οικονομικές υποχρεώσεις σου και μετά ξεκίνα να ξοδεύεις

Βασικός κανόνας: μπορείς να ξοδέψεις όσα σου περισσεύουν από τα έξοδά σου. Δυσκολεύεσαι; Πάρε μολύβι και χαρτί και γράφε κάθε μήνα τα έσοδα και τις υποχρεώσεις σου. Δες με νούμερα πόσα χρήματα έχεις περιθώριο να ξοδεύεις σε διάφορες άλλες αγορές ή υπηρεσίες, π.χ. για διασκέδαση ή οτιδήποτε άλλο. Οι αριθμοί θα σε βοηθήσουν να έχεις μια εικόνα της πραγματικότητας και να κατανοείς τις δυνατότητές σου, άρα και να συγκρατιέσαι.

Ακόμη κι αν θες να αγοράσεις κάτι με δόσεις ή με πίστωση, υπολόγισε εάν μπορείς να ανταπεξέλθεις στο ποσό της μηνιαίας δόσης πριν προχωρήσεις στην αγορά. Αναρωτήσου «έχω την οικονομική δυνατότητα να το αποκτήσω αυτό;» και σκέψου το  μέλλον και τις συνέπειες πριν προχωρήσεις.

Δεν είναι κακό να διαπιστώσεις πως δεν μπορείς να αγοράσεις την τελευταία έκδοση του smartphone που σου αρέσει, θα συμβιβαστείς με κάποιο άλλο μοντέλο και δεν χρειάζεται να νιώθεις καθόλου άσχημα γι΄αυτό. Οι επιλογές είναι πλέον αρκετές για να μπορείς να βρεις αυτή που ταιριάζει στην τσέπη σου. Να είσαι ρεαλιστής.

Φτιάξε μια λίστα με όσα θες να αγοράσεις

Επειδή δεν εννοούμε ότι πρέπει να ζεις πλέον σαν Σπαρτιάτης, είναι φυσικό να θες να αγοράσεις κάτι απλά και μόνο για την ευχαρίστησή σου ή τη διασκέδασή σου. Φυσικά και μπορείς να το κάνεις. Κανένας δεν θα σε κατηγορήσει αν θες να αγοράσεις όμορφα ρούχα, ένα ρολόι που σου αρέσει, ένα λειτουργικό και σύγχρονο smartphone, να πληρώσεις ένα εισιτήριο στο σινεμά, ένα γεύμα σε εστιατόριο ή να πας κάποιο ταξίδι.

Σε γενικές γραμμές, όμως, οι αγορές αυτές θα πρέπει να ακολουθούν τον κανόνα που διάβασες πιο πάνω, δηλαδή να τις αντέχει η τσέπη σου.

Για να έχεις τον έλεγχο, γράψε σε ένα χαρτί όσα θα ήθελες να αποκτήσεις ή να ξοδέψεις με σειρά προτεραιότητας. Μόλις αποκτάς το πρώτο στη λίστα, προχωράς στο δεύτερο. Έτσι, ούτε σκορπάς ασυλλόγιστα τα χρήματά σου, ούτε τελικά καταλήγεις να πληρώσεις για πράγματα που πραγματικά δεν ήθελες και να μετανιώνεις. Με αυτό τον τρόπο θα χαρείς πιο πολύ όταν καταφέρεις να προσφέρεις στον εαυτό σου όσα επιθυμούσες τόσο καιρό και κόπιασες να τα αποκτήσεις.

Συγκρατήσου από παρορμητικές αγορές

Παρορμητική αγορά είναι αυτή που βασίζεται σε έναν εκρηκτικό ενθουσιασμό, που όταν την πραγματοποιείς σου χαρίζει ευφορία και αφού την έχεις ολοκληρώσει όλη αυτή η ευφορία μετατρέπεται συνήθως σε αδιαφορία, απάθεια ή ενοχές.

Είναι κάτι ανάλογο με αυτό που μπορεί να έχεις νιώσει όταν βλέπεις ένα μεγάλο κομμάτι γλυκό, το τρως με λαιμαργία για να νιώσεις καλά και, μόλις τελειώσεις, μετανιώνεις που το έφαγες και νιώθεις τύψεις και βαρύ στομάχι. Πολύ συχνά αυτό οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο, όπου για να νιώσεις καλύτερα από τις τύψεις ξαναπέφτεις στην ίδια κατάχρηση, νιώθεις ξανά ενοχές, αναζητάς ξανά ανακούφιση στην κατάχρησή σου και ούτω καθεξής.

Είναι γεγονός ότι συμβαίνει πιο συχνά από όσο νομίζεις να σε οδηγεί η συναισθηματική διαχείριση στις αγορές σου, παρά η λογική. Τι πρέπει να κάνεις; Να συγκρατηθείς. Όταν σου έρχεται αυτή η παρόρμηση μόλις βλέπεις κάτι σε μια βιτρίνα ή οπουδήποτε και σου γεννιέται η έντονη επιθυμία να το αποκτήσεις, κάνε μια παύση.

Μην ενεργήσεις ενώ είσαι μέσα στην παρόρμηση. Δώσε λίγο χρόνο στον εαυτό σου και αναρωτήσου «Το χρειάζομαι στα αλήθεια; Πόσο κοστίζει; Μπορώ να το αγοράσω; Πώς θα νιώσω μετά; Σίγουρα δεν θα το μετανιώσω; Μήπως είναι μια παρόρμηση μόνο όπως την άλλη φορά;». Δώσε τις απαντήσεις και πράξε λογικά.

Επίσης θα βοηθήσει πολύ να σημειώνεις τι αγοράζεις και να κάνεις έναν εβδομαδιαίο ή μηνιαίο απολογισμό. Πόσες παρορμητικές αγορές έκανες αυτό το μήνα; Τι συνέπειες είχαν; Μήπως τώρα κατάλαβες καλύτερα κοιτάζοντας τα νούμερα στο χαρτί πως αυτό πρέπει να σταματήσει (ή να περιοριστεί σημαντικά);

Μην χρησιμοποιείς το χρήμα για να καλύψεις συναισθηματικές ανάγκες

Σου ακούγεται περίεργο; Αρκετοί άνθρωποι προσπαθούν μέσα από το χρήμα και τις αγορές να καλύψουν συναισθηματικά κενά, άγχη, ανασφάλειες, χαμηλή αυτοεκτίμηση, μοναξιά. Έτσι, ξοδεύοντας, νιώθουν σημαντικοί, στιγμιαία ευτυχισμένοι, ότι έχουν αξία. Αν ανήκεις σε αυτούς, σταμάτα τώρα! Κάνεις το ίδιο που κάνουν όσοι ξεσπούν στο πολύ φαγητό ή αποκτούν άλλες καταχρηστικές και ταυτόχρονα αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.

Δεν έχεις κανένα λόγο να το κάνεις. Δεν έχεις κανένα λόγο να νιώθεις μειονεκτικά ή δυστυχισμένος. Αντιμετώπισε τις ανασφάλειές σου και τα άγχη σου με αποτελεσματικό τρόπο, χωρίς να δημιουργείς νέα προβλήματα στον εαυτό σου και έτσι να μπαίνεις σε έναν φαύλο κύκλο αυτοκαταστροφής.

Τα χρήματα είναι ένα μέσο συναλλαγής, που σου φέρνει αγαθά, προϊόντα, υπηρεσίες. Κάποιες υπηρετούν τη διασκέδασή σου ή δίνουν έμμεσα χαρά σε σένα και τους γύρω σου. Αλλά μέχρι εκεί! Το να ξοδεύεις ασύστολα δεν είναι υποκατάστατο της ευτυχίας. Ακριβώς το αντίθετο, όταν ξοδεύεις με αυτόν τον τρόπο και για αυτούς τους λόγους, μπορεί να γίνει το εισιτήριο για την οικονομική σου καταστροφή και την ψυχολογική σου καταρράκωση, ενώ σίγουρα θα δημιουργηθούν προβλήματα στις προσωπικές σου σχέσεις, ειδικά όταν οι κινήσεις σου αφορούν τα οικονομικά της οικογένειας.

Ξεκίνα να βλέπεις την αξία που έχουν οι άνθρωποι, οι ανθρώπινες σχέσεις, νιώσε πως αξίζεις όπως ο καθένας και αναζήτησε εμπειρίες, γνώρισε ανθρώπους, ενίσχυσε τις σχέσεις σου με φίλους και οικογένεια. Ασχολήσου με τον εαυτό σου, επένδυσε σε αυτόν, κάνε ένα χόμπι, βελτίωσε τις ικανότητές σου, αθλήσου, απόκτησε γνώσεις και εμπειρίες.

Να είσαι συγκρατημένος όταν δημιουργείς χρέη

Η επιλογή για αγορές με πίστωση, δηλαδή μέσω πιστωτικής κάρτας και με δόσεις είναι μια ύπουλη παγίδα. Σε βοηθά να αποκτήσεις κάτι που κοστίζει ένα ποσό που δεν θα είχες τη δυνατότητα να μαζέψεις ολόκληρο, αλλά σε δεσμεύει για αρκετό καιρό μετά, χωρίς να μπορείς να ξεφύγεις από αυτό. Μην το κάνεις συνήθεια να αγοράζεις με αυτό τον τρόπο γιατί το χρέος σου μπορεί να αυξηθεί κατακόρυφα και ανεξέλεγκτα και τελικά να μην μπορείς να το εξυπηρετήσεις.

Όταν χρειάζεται να χρεωθείς, να είσαι ιδιαίτερα συγκρατημένος καθώς, ακόμη κι αν καταφέρνεις να ανταπεξέλθεις στις δόσεις σύμφωνα με τους υπολογισμούς σου, θα πρέπει να λαμβάνεις υπόψη σου τους αστάθμητους παράγοντες που αφορούν την οικονομία, αλλά και εσένα προσωπικά. Για παράδειγμα, αναρωτήσου, τι θα συμβεί αν για κάποιο λόγο βρεθείς με μείωση μισθού ή ακόμη και άνεργος; Μήπως να ξανασκεφτείς πόσο σημαντική ή όχι είναι αυτή η αγορά τελικά ώστε να αξίζει να ρισκάρεις;

Κράτα τον έλεγχο εσύ στη διαχείριση των χρημάτων σου. Διώξε τις κακές και τοξικές συνήθειες που σε ρίχνουν ψυχολογικά και σε εξασθενούν οικονομικά και περιόρισε με τις συμβουλές μας την συναισθηματική διαχείριση, τις παρορμήσεις και τις λανθασμένες επιλογές, ώστε να μην είσαι πια άδικα χρεωμένος…