Εργασιακό τοξικό περιβάλλον και πώς να το αποφύγω

Ας ξεκινήσουμε με μία ιστορία. Ο ήρωας μας θα λέγεται Μιχάλης (γιατί απλά μου αρέσει αυτό το όνομα). Ο Μιχάλης δούλευε για πάνω από δέκα χρόνια σε μία εταιρία και ασχολούνταν με κάτι που δεν ήταν ακριβώς αυτό που είχε στο μυαλό του.

Είχε πάρει πτυχίο και είχε ξεκινήσει να δουλεύει χαλαρά για να έχει κάποια χρήματα, μέχρι να βρει κάτι πιο σταθερό ή καλύτερο. Όταν ξεκίνησε να δουλεύει, ήταν αρκετά νέος, περίπου 22 και έχοντας λίγα ανελαστικά έξοδα, τα χρήματα που έβγαζε του φαίνονταν ικανοποιητικά, ειδικά σε σχέση με ότι έβλεπε γύρω του. Σου φαίνεται γνώριμη αυτή η ιστορία;

Δέκα χρόνια μετά, ξυπνώντας ένα πρωί ο Μιχάλης, διαπίστωσε ότι δεν ήθελε να πάει στο γραφείο για δουλειά. Κοιτώντας τον εαυτό του στον καθρέφτη, είδε κάποιον που δεν το γνώριζε και τόσο. Φαινόταν κουρασμένος και με μερικά παραπανίσια κιλά. Η διάθεση του δεν ήταν και τόσο κακή, απλά κάτι τον ενοχλούσε.

Ήταν Δευτέρα και η προοπτική να περάσει άλλες πέντε μέρες στο γραφείο του φαινόταν ανυπόφορη. Η σκέψη που του πέρασε από το μυαλό ήταν «Εγώ ήμουν γεννημένος για άλλα πράγματα». Τι ήταν αυτό που τον εμπόδιζε να τα κάνει όμως και ποια ήταν αυτά τα άλλα πράγματα;

Λίγο αργότερα μπήκε στο γραφείο και η πραγματικότητα τον χτύπησε κατάμουτρα. Ο χώρος ήταν μουντός, χωρίς παράθυρα και η ατμόσφαιρα βαριά. Ψέλλισε ένα καλημέρα και πήρε απαντήσεις όπως, «Που την είδες», «Άσε μας Δευτεριάτικα, πρωί πρωί», «Την όρεξη σου είχαμε». Για τις επόμενες εννιά ώρες δούλεψε χωρίς να σηκώσει κεφάλι και όταν σχόλασε, απλά βγήκε από το κτήριο και αυτή ήταν η στιγμή που αισθάνθηκε ότι ανάσαινε για πρώτη φορά μετά από τόσες ώρες.

Εργασιακό Τοξικό περιβάλλον

Πραγματικά, έβγαινε από ένα εργασιακό τοξικό περιβάλλον. Ίσως αισθάνεσαι υπερβολικά οικείο το παραπάνω παράδειγμα.

Για να σε βοηθήσω, συντελούν πολλοί παράγοντες στη δημιουργία ενός τέτοιου περιβάλλοντος και υπάρχουν πολλές περιπτώσεις εταιριών που συντηρούν τέτοιες καταστάσεις. Ας δούμε κάποια χαρακτηριστικά του.

Κύριος παράγοντας για ένα τέτοιο περιβάλλον είναι η κατεύθυνση που δίνει η διοίκηση μίας εταιρίας. Αρνητική κριτική, απαξίωση της δουλειάς και της προσωπικότητας του προσωπικού, μη αναγνώριση τους εργασίας του –οικονομικά και ηθικά, έμμεσες και άμεσες απειλές απόλυσης ή μετακίνησης σε άλλη ή χαμηλότερη θέση, δημιουργία κλίματος τρομοκρατίας με δηλώσεις του στυλ «Εδώ είναι καλά, που να δεις τί γίνεται παραέξω».

Αλήθεια, τι γίνεται παραέξω; Αν είσαι δέκα χρόνια σε έναν χώρο εργασίας, τότε δεν έχεις ιδέα τι γίνεται παραέξω. Το μόνο που ακούς είναι αυτό που σου μεταφέρουν όσοι δεν περνάνε καλά.

Πως κάνεις την αλλαγή;

Ο Μιχάλης, λοιπόν, έχοντας φτάσει στα όρια του, αποφάσισε ότι ήθελε να αλλάξει την κατάσταση. Έτσι έψαχνε τρόπους να αλλάξει την κατάσταση του.

Είσαι κι εσύ σε εργασιακό τοξικό περιβάλλον; Τότε κάνε κάτι για αυτό

Το πρώτο πράγμα που ρώτησε τον εαυτό του και που καλό θα ήταν να ρωτήσεις κι εσύ τον εαυτό σου, αν βλέπεις ότι είσαι σε μία παρόμοια κατάσταση, ήταν το παρακάτω:

#1 Τί μπορώ να κάνω για να προσαρμοστώ καλύτερα στο συγκεκριμένο περιβάλλον;

Τι μπορείς να κάνεις για να ταιριάξεις σε ένα κλίμα που σε δυσκολεύει; Είναι ένα θέμα που θέλει σκέψη και ηρεμία. Ειδικά αν είσαι φορτισμένος συναισθηματικά, απογοητευμένος ή πικραμένος, δύσκολα θα βρεις να κάνεις κάτι.

Αυτό προκύπτει συνήθως από το γεγονός ότι αισθάνεσαι την αδικία και θεωρείς ότι οποιαδήποτε κίνηση από πλευράς σου, είναι σαν υποχώρηση.  Το σίγουρο είναι ότι θέλει καλές διαπραγματευτικές ικανότητες.

Ο Μιχάλης σκέφτηκε κάποια πράγματα αλλά κι αυτός αισθανόταν απογοητευμένος και δεν ήθελε να προσαρμοστεί σε ένα περιβάλλον που δεν του άρεσε. Έτσι έκανε στον εαυτό του την δεύτερη ερώτηση: 

#2 Αν δεν μπορώ να προσαρμοστώ στο συγκεκριμένο περιβάλλον, τι μπορώ να κάνω για να προσαρμόσω αυτό το περιβάλλον στις δικές μου ανάγκες και απαιτήσεις;

Αλήθεια, τι μπορείς να κάνεις για να προσαρμόσεις ένα περιβάλλον στις δικές σου ανάγκες; Ξεκινάς με μικρά πράγματα όπως αλλαγή θέσης στο χώρο. Ακόμα και μία θέση δίπλα σε ένα παράθυρο ίσως σου δώσει αρκετή δύναμη για να ανταπεξέλθεις μέσα στην ημέρα.

Επίσης, μπορείς να διεκδικήσεις μία άλλη θέση οργανωτικά, οριζόντια ή κάθετα στη δομή της εταιρίας. Γενικά αν είσαι πεσμένος ψυχολογικά, τότε θα είσαι πεσμένος και σε απόδοση, οπότε η προαγωγή δεν είναι και τόσο πιθανή. Μπορείς όμως πάντα, να κάνεις κινήσεις για να μεταφερθείς σε ένα άλλο τμήμα. Το HR κάθε εταιρίας, ειδικά αν σέβεται τον εαυτό του, θα κάνει ότι μπορεί για να σε βοηθήσει.

Ο Μιχάλης έκανε ότι μπορούσε, λοιπόν, αλλά δεν κατάφερε να πετύχει κάποια αλλαγή. Ο χρόνος περνούσε και πλέον αισθανόταν βαρύς και χωρίς διάθεση. Έτσι, φτάνοντας στο απροχώρητο, έκανε στον εαυτό του την τρίτη και σημαντικότερη ερώτηση:

#3 Αν δεν μπορώ να προσαρμόσω το περιβάλλον στις ανάγκες μου, τότε πως μπορώ να αλλάξω περιβάλλον;

Αυτή είναι η ύστατη ερώτηση που θα κάνεις στον εαυτό σου και θέλει και την πιο ώριμη σκέψη. Εφόσον δεν μπορείς να κάνεις καμία αλλαγή στην κατάσταση και πιέζεσαι τόσο που αισθάνεσαι ότι έφτασες σε επαγγελματικό και προσωπικό αδιέξοδο, τότε ήρθε η ώρα να στρώσεις τον δρόμο της αποχώρησης σου. Ειδικά εδώ χρειάζεσαι πολύ ώριμη σκέψη, οργάνωση και όχι απερισκεψίες. Για να αποχωρήσεις από μία θέση εργασίας, είναι απαραίτητο να έχεις πλάνο για το τι σκοπεύεις να κάνεις.

Δεν μιλάμε για το αν έχεις μία ιδέα στο μυαλό σου αλλά να έχεις πραγματικό πλάνο, στα χαρτιά. Να έχεις υπολογίσει ενέργειες, χρόνο και κόστος αυτής της κίνησης, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι σκοπεύεις να πας σε μία νέα εταιρία ως υπάλληλος. Πόσο δε μάλλον, αν σκοπεύεις να κάνεις κάτι δικό σου.

Έτσι, ο Μιχάλης έκανε τις απαραίτητες κινήσεις, μετά από αρκετό κόπο και ενέργεια. Του πήρε αρκετό χρόνο να βρει τι ήθελε να κάνει και πώς να κινηθεί αλλά όλη αυτή η διαδικασία του έδωσε ενέργεια και κουράγιο να προχωρήσει παρακάτω.

Ίσως βρίσκεσαι σε μία παρόμοια κατάσταση σε κάποιο εργασιακό τοξικό περιβάλλον, ίσως και όχι. Δεν χρειάζεται να φτάσεις στο απροχώρητο για να κάνεις αυτές τις ερωτήσεις στον εαυτό σου. Σκέψου, πως μπορείς να βελτιώσεις την κατάσταση σου. Μην περιμένεις, κάνε το τώρα.