Οικογένεια και Διαζύγιο: Οι σχέσεις των γονιών με τα παιδιά τους μετά το διαζύγιο

Ένα διαζύγιο μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω στη σχέση των γονιών με τα παιδιά τους.

Σε προηγούμενο άρθρο μας αναφέραμε τις τρεις παραμέτρους που εξασφαλίζουν την ομαλή προσαρμογή των παιδιών στις νέες συνθήκες που προκύπτουν μετά το διαζύγιο των γονιών τους, δηλαδή στην ποιότητα των σχέσεων του κάθε παιδιού με τους δύο γονείς και της σχέσης των γονιών μεταξύ τους μετά το διαζύγιο, καθώς και στην υποστήριξη που παρέχεται στα παιδιά κατά την περίοδο προσαρμογής στα νέα δεδομένα.

Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε τους τρόπους με τους οποίους εξασφαλίζεται η ποιότητα της σχέσης των γονιών με τα παιδιά τους.

Απαραίτητη η διατήρηση της ποιοτικής σχέσης μεταξύ γονιών και παιδιών

Αφού ένα ζευγάρι χωρίσει οριστικά, η σχέση του κάθε γονιού με το παιδί θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στο κατά πόσον το παιδί θα ανταπεξέλθει στη νέα πραγματικότητα που ακολουθεί το διαζύγιο των γονιών του. Γι’ αυτό οι αντιδράσεις των γονιών που έπονται της απόφασης για διαζύγιο έχουν μεγάλη σημασία.

Αν ο γονιός προχωρήσει τη ζωή του χωρίς να υπολογίσει ιδιαίτερα τα παιδιά του και τα συναισθήματά τους και χωρίς να αφιερώσει τον απαραίτητο χρόνο για να χτίσει (ή να διατηρήσει) μια ποιοτική σχέση με εκείνα, τότε είναι αναμενόμενο να μην μπορούν να τα παιδιά να ξεπεράσουν το διαζύγιο και να δυσκολευτούν να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα.

Το αντίθετο θα συμβεί όταν μετά το διαζύγιο ο γονιός κάνει συνειδητή προσπάθεια να περάσει ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά του και να τα βοηθήσει να προσαρμοστούν.

Μετά από το διαζύγιο δεν είναι αρκετό απλώς να αγαπάτε τα παιδιά σας και να νοιάζεστε για εκείνα. Οι πράξεις σας είναι που μετράνε. Για την καλλιέργεια μια θετικής σχέσης και των δύο γονέων με τα παιδιά είναι απαραίτητη η διαρκής επιδίωξη της ποιοτικής επικοινωνίας γονέα-παιδιού και η αφιέρωση ουσιαστικού χρόνου στα παιδιά. Μόνο έτσι θα τα βοηθήσετε να συνεχίσουν κανονικά τη ζωή τους.

Το παράδειγμα μιας καλής σχέσης μεταξύ γονέα και παιδιού

Η επιλογή της κοινής επιμέλειας ευνοεί τη διάθεση περισσότερου ποιοτικού χρόνου στο παιδί και από τους δυο γονείς και τους διευκολύνει εξίσου στο να του δώσουν την απαραίτητη θετική προσοχή.

Οι κοινές εμπειρίες που μοιράζεστε με τα παιδιά σας σε καθημερινή βάση, όπως η μαγειρική ή η περιποίηση των φυτών, είναι πολύτιμες για το σύνδεσμο μεταξύ σας.

Επίσης είναι σημαντικό και οι δύο να συνεχίσετε να πηγαίνετε τα παιδιά στις εξωσχολικές δραστηριότητες που είχαν και πριν το διαζύγιο.

Ακόμα σημαντικότερο είναι να τηρείτε τα ίδια όρια και τους ίδιους κανόνες στη διαπαιδαγώγηση και στην ανατροφή των παιδιών. Είναι λάθος να παραβλέπετε κακές συμπεριφορές και παραβιάσεις των ορίων με τη δικαιολογία ότι είναι πιο ευαίσθητα εξαιτίας του διαζυγίου ή επειδή οι ίδιοι νιώθετε άσχημα για τις δυσκολίες που υφίστανται τα παιδιά λόγω του διαζυγίου ή ακόμα έχοντας την συνειδητή ή υποσυνείδητη ελπίδα ότι θα κερδίσετε την αγάπη και την προτίμηση τους εις βάρους του άλλου γονιού.

Δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι η θέσπιση και διατήρηση των ορίων είναι θεμελιώδους σημασίας για την εμφύσηση και την ανάπτυξη της αυτοπειθαρχίας στα παιδιά. Η ανοχή των γονιών σε κακότροπες συμπεριφορές των παιδιών, που συγχέεται ίσως με την απόδειξη της αγάπης τους, αποτελεί μια περιττή αλλαγή στη ζωή των παιδιών και ίσως τα κάνει να πιστέψουν ότι τίποτα δε θα είναι πια το ίδιο τώρα που οι γονείς τους είναι χωρισμένοι.

Μόνο ο ποιοτικός χρόνος και η θετική προσοχή είναι που θα τα κάνει να νιώσουν την αγάπη σας και τη φροντίδα σας και θα τα βοηθήσει στη μετάβαση στις νέες συνθήκες.

Η επιμονή και η συνέπεια και των δύο στη διατήρηση της ποιοτικής σχέσης με τα παιδιά σας και της δομής που προϋπήρχε του διαζυγίου δημιουργούν ένα ασφαλές πλαίσιο που επιτρέπει στα παιδιά να προσαρμοστούν γρήγορα και χωρίς προβλήματα.

Ένα παράδειγμα προς αποφυγή

Στην περίπτωση που μόνο ο ένας γονέας αναλάβει την επιμέλεια των παιδιών (συνήθως η μητέρα) και για τον άλλο οριστεί από το δικαστήριο το πόσο συχνά δικαιούται να έρχεται σε επαφή με τα παιδιά του, είναι πολύ πιο δύσκολο να διατηρηθεί η ποιοτική σχέση των παιδιών μαζί του.

Το ίδιο συμβαίνει και όταν οι γονείς (ή ένας από τους δύο) επιδιώξουν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους άμεσα μετά το διαζύγιο και εστιάζουν την προσοχή τους στην επιτυχία της καινούριας τους σχέσης.

Και στις δύο περιπτώσεις τα παιδιά νιώθουν παραγκωνισμένα από το γονέα. Ήδη βιώνουν μία κατάσταση που τους είναι δυσάρεστη και τους προκαλεί ανασφάλεια – το χωρισμό των γονιών τους – και έχουν ανάγκη να νιώσουν ότι και οι δύο γονείς τους συνεχίζουν να είναι παρόντες στη ζωή τους και τους δίνουν την προσοχή και το χρόνο που χρειάζονται.

Χάνοντας τη σχέση που είχαν με το γονέα που απομακρύνθηκε, η μόνη τους ελπίδα είναι να γίνει κάποιο θαύμα και να ξανασμίξουν οι γονείς τους, ώστε να γίνουν όλα όπως ήταν πριν. Αντίστοιχα νιώθουν πολύ άσχημα και δυσανασχετούν με τις τυχόν νέες σχέσεις των γονιών τους.

Αν ο γονέας που δεν έχει την επιμέλεια δεν προσπαθήσει πολύ και συνειδητά για να κερδίσει μια ποιοτική σχέση με τα παιδιά του, τότε σε βάθος χρόνου θα νιώθουν πληγωμένα και θα αποφεύγουν τις επαφές μαζί του.

Αντίστοιχα εκείνος μπορεί να κάνει το λάθος να αφήσει στη βούλησή τους το πότε και το αν θα τον επισκεφθούν, κάτι που ισοδυναμεί με απόρριψη για την ευαίσθητη ιδιοσυγκρασία τους. Γιατί στην πραγματικότητα θα εύχονταν ο γονιός να προσπαθήσει να τα πείσει να τον επισκεφτούν και να περάσουν χρόνο μαζί του.

Αυτό το αίσθημα απόρριψης είναι που αυξάνει τον κίνδυνο είτε να προκληθεί έντονος θυμός στα παιδιά και να τα οδηγήσει σε κακότροπη και επιθετική συμπεριφορά, είτε να νιώσουν φόβο, αγωνία και ντροπή και να επιλέξουν να απομονωθούν.

Η προσπάθεια του γονέα που έχει την πλήρη επιμέλεια δυστυχώς δεν επαρκεί και δεν μπορεί να αντικαταστήσει την έλλειψη ποιοτικής σχέσης των παιδιών με τον άλλο γονέα. Επίσης δεν είναι αρκετή για να τα βοηθήσει να προσαρμοστούν και να ισορροπήσουν στην κατάσταση που έχει διαμορφωθεί μετά το διαζύγιο. Τις περισσότερες φορές η βοήθεια κάποιου ειδικού είναι επιτακτική.

Ευτυχισμένα παιδιά παρά το διαζύγιο

Το διαζύγιο των γονιών είναι μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση για τα παιδιά, κυρίως επειδή δεν μπορούν να κατανοήσουν τους λόγους που οι γονείς τους οδηγήθηκαν σε αυτό, και μάλιστα αρκετές φορές φτάνουν στο σημείο να κατηγορούν τους εαυτούς τους για τα προβλήματα της οικογένειας.

Υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε ως γονείς για να βοήθησε τα παιδιά σας να είναι και να παραμείνουν συναισθηματικά, ψυχικά και σωματικά υγιή, να έχουν μια φυσιολογική κοινωνική ζωή και να δημιουργούν σωστές σχέσεις, ώστε να είναι ευτυχισμένα.

Στη συνέχεια σας παρουσιάζουμε έξι κινήσεις για να βοηθήσετε τα παιδιά σας να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες που προκύπτουν από το διαζύγιό σας και ταυτόχρονα να προφυλάξετε την καλή σχέση που είχατε μαζί τους πριν από αυτό.

#1. Πείτε στα παιδιά σας την αλήθεια, ανάλογα με την ηλικία τους

Μην πέσετε στην παγίδα να πείτε στα παιδιά δήθεν ότι ο άλλος γονιός θα χρειαστεί να μείνει για λίγο καιρό σε άλλο σπίτι, πιστεύοντας ότι έτσι θα τους έρθει πιο ομαλά ο χωρισμός σας. Πείτε τους από την αρχή την αλήθεια για το διαζύγιο, χωρίς όμως να αναφέρετε λεπτομέρειες που δεν τα αφορούν.

Επιβεβαιώστε τους ότι παρόλο που θα είστε πλέον χωρισμένοι, θα συνεχίσετε να τα αγαπάτε εξίσου. Καθησυχάστε τα και τονίστε τους ότι δεν ευθύνονται εκείνα για το χωρισμό. Φροντίστε να τους λέτε συχνά ότι τα αγαπάτε.

#2. Αφήστε τα παιδιά να εκφράσουν τη στενοχώρια τους

Η θλίψη και τα διάφορά στάδιά της (άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη/έντονη λύπη, αποδοχή) είναι απόλυτα λογικά συναισθήματα σε περιπτώσεις διαζυγίου. Δεν τα περνούν μόνο οι σύζυγοι που χωρίζουν, αλλά και τα παιδιά τους.

Κάθε παιδί βιώνει με διαφορετική ένταση τη θλίψη και τα στάδιά της. Ενίοτε κάποια στάδια μπορεί να επαναληφθούν.

Οφείλετε να αναγνωρίσετε αυτά τα συναισθήματα και να τα αποδεχθείτε ως μέρος της απαραίτητης διαδικασίας για να ξεπεράσουν τα παιδιά το διαζύγιό σας. Αφήστε τα να σας μιλήσουν ανοιχτά για τα συναισθήματά τους ή να τα εκφράσουν γραπτώς, αν δυσκολεύονται να σας μιλήσουν ευθέως.

Δείξτε τους πώς να εκφραστούν σε πρώτο πρόσωπο ξεκινώντας με «νιώθω» ή «αισθάνομαι». Μην προσπαθήσετε όμως να τους αλλάξετε τα συναισθήματα φτιάχνοντάς τους τη διάθεση, μόνο αντιμετωπίστε τα με ενσυναίσθηση και κατανόηση.

#3. Μην μιλάτε άσχημα για τον/την πρώην σύζυγό σας μπροστά στα παιδιά σας

Ακόμα κι αν ήταν απόφαση του/της πρώην σας να λυθεί ο γάμος σας, συγκρατηθείτε και μην εκφραστείτε ποτέ αρνητικά γι’ αυτόν μπροστά στα παιδιά σας. Θα είναι για πάντα ο γονιός τους, που τον αγαπούν και νιώθουν ότι προέρχονται κατά το ήμισυ από αυτόν.

Εκφράζοντας την αντιπάθειά σας ανοιχτά, υπάρχει ο κίνδυνος τα παιδιά να το πάρουν προσωπικά και να νιώσουν ότι αποστρέφεστε κι εκείνα τα ίδια.

Επίσης είναι μέσα στα καθήκοντά σας να επιδιώκετε σε βάθος χρόνου την υγιή σχέση των παιδιών σας όχι μόνο μαζί σας, αλλά και με τον άλλο τους γονιό. Οι εκατέρωθεν προσβολές και τα επικριτικά σχόλια θα μπερδέψουν τα παιδιά και θα τα επιβαρύνουν συναισθηματικά. Αν δεν έχετε να πείτε κάτι καλό για τον/την πρώην σας, καλύτερα να μην λέτε τίποτα!

Σεβόμενοι των άλλο γονιό των παιδιών σας θωρακίζετε και τη δική σας σχέση μαζί τους.

#4. Διατηρήστε τα όρια και την καθημερινή ρουτίνα

Τα παιδιά έχουν ανάγκη ένα πρόγραμμα και μια δομή στη ζωή τους. Η ρουτίνα της καθημερινότητας τους πριν το διαζύγιο πρέπει να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο και μετά από αυτό.

Η ώρα του ύπνου, οι κανόνες σχετικά με το διάβασμα για το σχολείο, ο χρόνος για τηλεόραση και βιντεοπαιχνίδια, καθώς και τα θεμελιώδη όρια που αφορούν στη συμπεριφορά και τη διαγωγή των παιδιών πρέπει να εφαρμόζονται με συνέπεια και από τους δύο γονείς.

Τα παιδιά θα εκτιμήσουν τις προσπάθειές σας να καθορίσετε από κοινού κάποιους κανόνες έχοντας για γνώμονα το δικό τους καλό κι έτσι θα κερδίσετε επιπλέον πόντους στη σχέση σας μαζί τους.

Μην μπείτε στον πειρασμό να υιοθετήσετε πιο χαλαρούς κανόνες ή γενικότερα να είστε λιγότερο αυστηροί με τους ήδη υπάρχοντες κανόνες, επιδιώκοντας να φαίνεστε καλοί στα παιδιά σας και επειδή νιώθετε νιώθοντας άσχημα που τα εκθέσατε σε μια τέτοια κατάσταση. Τώρα είναι πιο αναγκαίο παρά ποτέ για τα παιδιά να έχουν σταθερή δομή και καθοδήγηση στη ζωή τους. Χρειάζεται να νιώσουν ότι παραμένετε οι γονείς που πάντα είχαν.

Επιπλέον, επιτρέποντας συμπεριφορές που μέχρι πρότινος δεν ήταν αποδεκτές, δυσκολεύετε ουσιαστικά τον ίδιο σας τον εαυτό, διότι αργότερα θα χρειαστεί πολλαπλός κόπος για να επαναφέρετε τα παιδιά σας στις επιτρεπτές συμπεριφορές.

Ένα απλό παράδειγμα είναι το εξής: Αν επιτρέπετε στα παιδιά σας να παίζουν βιντεοπαιχνίδια ως τις 10 μ.μ., ενώ κανονικά η ώρα του ύπνου τους είναι 9 μ.μ., τότε πολύ σύντομα τα παιδιά θα υποφέρουν από έλλειψη ύπνου και δε θα μπορούν να ελέγξουν τη συμπεριφορά τους μέσα στη μέρα.

Η έλλειψη ύπνου θα τους φέρει υπερένταση, λόγω της οποίας θα δυσκολεύονται να αποκοιμηθούν, ακόμα κι αν μετά από κάποιο καιρό προσπαθήσετε να επαναφέρετε την κανονική ώρα του ύπνου. Οπότε ίσως περάσει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι τα παιδιά να επανέλθουν στο παλιό τους ωράριο και θα πρέπει να προσπαθήσετε πολύ γι’ αυτό.

Πρόσφατο διαζύγιο; Βάλε ξανά τη ζωή σου σε σειρά

#5. Προμηθευτείτε μερικά παιδικά βιβλία που πραγματεύονται το θέμα του διαζυγίου

Υπάρχουν αρκετά βιβλία στην αγορά που έχουν στόχο να βοηθήσουν τα παιδιά να κατανοήσουν και να αντεπεξέλθουν ψυχολογικά στο διαζύγιο των γονιών τους. Απευθύνονται σε διάφορες ηλικίες.

Κάντε μια έρευνα αγοράς και θα βρείτε ποια βιβλία ταιριάζουν καλύτερα στα παιδιά σας.

#6. Επιλύστε τις διαφορές σας ως γονείς έχοντας στο νου σας το όφελος των παιδιών

Είναι αναπόφευκτο να προκύπτουν κατά καιρούς ζητήματα που απαιτούν τη συνεργασία σας ως γονείς και την από κοινού λήψη κάποιας απόφασης.

Μην μπλέκετε τις διαφωνίες σας ως ζευγάρι με την άσκηση του γονεϊκού σας ρόλου. Λειτουργήστε σαν συνεργάτες που έχουν έναν κοινό στόχο: το καλό των παιδιών. Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι απαραίτητο.

Η ευθύνη που έχετε προς τα παιδιά σας πρέπει να είναι η κύριά σας προτεραιότητα. Αυτό σημαίνει ότι σε κάποια θέματα θα χρειαστεί να βάλετε τον εαυτό σας σε δεύτερη μοίρα.

Για παράδειγμα, αν θέλετε να κανονίσετε τις προσωπικές σας διακοπές την περίοδο που έχετε κανονίσει με τον/την πρώην σας να αναλάβετε τα παιδιά, επειδή τότε βρήκατε καλύτερες προσφορές για τον προορισμό που σας ενδιαφέρει, μην το κάνετε. Δεσμευτείτε στα προσυμφωνημένα και σκεφτείτε μια άλλη λύση για τις διακοπές σας ή προτιμήστε κάποιον άλλο προορισμό.

Ακόμα κι όταν πρέπει να παρθούν δύσκολες αποφάσεις σχετικά με τα παιδιά, μην πέσετε στην παγίδα να ανταγωνιστείτε με τον/την πρώην σας ποιανού η πρόταση τελικά θα ισχύσει ή ποιον θα βολέψει περισσότερο αυτό που θα αποφασίσετε. Δεν υπάρχει νικητής και χαμένος στη φροντίδα και την ανατροφή των παιδιών. Αφήστε τους εγωισμούς στην άκρη και συνεργαστείτε με μοναδικό γνώμονα το συμφέρον των παιδιών σας. Έτσι θα προστατεύσετε ταυτόχρονα και τη σχέση σας μαζί τους.

Σε επόμενο άρθρο μας θα εξετάσουμε περαιτέρω και την άλλη παράμετρο που θα συντελέσει στην ευτυχία των παιδιών σας μετά το διαζύγιο, δηλαδή την καλή σχέση που θα πρέπει να καλλιεργήσετε μεταξύ σας ως γονείς, καθώς και θα προτείνουμε κάποιους τρόπους με τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί αυτό.